Bugün, Bitcoin’in Satoshi Nakamato takma isimli yaratıcısının 31 Ekim 2008 tarihinde Bitcoin (BTC) teknik dokümanını kriptanalistlerden oluşan bir e-posta listesiyle paylaşmasının üzerinden 15 yıl geçti. Bu tarih cadılar bayramıyla da aynı zamana denk geliyor.
Satoshi, “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” (Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi) başlıklı belgenin linkini vermeden önce meşhur “Tamamen eşler arası olan, üçüncü taraflara güvenmeye gerek bırakmayan yeni bir elektronik nakit sistemi üzerinde çalışıyorum” cümlesini kurmuştu.
Söz konusu whitepaper, eşler arası işlemleri kolaylaştırabilecek ve genellikle dijital para birimleriyle ilişkilendirilen “mükerrer ödeme” sorununu çözebilecek merkeziyetsiz bir sistem öneriyordu.
Bunu, proof-of-work mekanizması aracılığıyla işlemleri doğrulamak ve kaydetmek amacıyla bir node ağı üzerinden gerçekleştirmeyi planlıyordu ve sadece iki ay sonra 3 Ocak 2009 tarihinde sistem piyasaya sürüldü.
Bitcoin nasıl yaratıldı?
Satoshi’nin bilgisayar bilimlerindeki atılımı, kriptografi ve e-para alanındaki farklı gelişmelerin ardından geldi. Bitcoin whitepaper’ında atıfta bulunulan ilk referans, Wei Dai’nin hiçbir zaman piyasaya sürülmeyen ancak yine de Satoshi’nin Bitcoin planlarında kilit rol oynadığı bilinen elektronik bir eşler arası nakit sistemi olan “b-money” oldu.
Bitcoin gibi, b-money de sistem katılımcılarının paranın sahipliğini takip eden bir hesap bakiyesi veri tabanı tutmasını öneriyordu. İşlemler, tüm katılımcılara gönderilen ve belirli işlemlere dahil olan katılımcıların hesap bakiyelerini güncelleyen bir yayın mesajı ile başlatılacak ve tamamlanacaktı.
B-money birçok açıdan sürekli büyüyen blokzincirin kaydını tutan Bitcoin protokol düğümlerinin bir öncüsü olarak değerlendirildi. Bu süreç, bir tarafın belirli bir hesaplama çabası harcandığını diğer katılımcılara kanıtladığı bir kriptografik kanıt biçimi olan “proof-of-work” gerektiren bir süreçti.
Satoshi, Adam Back’in 1997 yılında e-posta spam’lerini ve hizmet reddi saldırılarını engellemek amacıyla proof-of-work mekanizması ile çalışan Hashcash’i icat etmesine atıfta bulunarak bunu Bitcoin’e de uyguladı.
The Cypherpunks and Fathers of #Bitcoin:
• Hal Finney: Reusable PoW
• Adam Back: Hashcash
• Wei Dai: B-money
• David Chaum: DigiCash
• Nick Szabo: BitGold
• Phil Zimmermann: PGP
• Bram Cohen: BitTorrent
• Tim May: Crypto Anarchist Manifesto
And Satoshi Nakamoto: Bitcoin
— Crypto Leroy (@TheBitLeroy) June 27, 2020
Zaman damgaları ise Satoshi tarafından başarıyla uygulanan başka bir Bitcoin temel özelliğiydi. Bitcoin zaman damgası sunucusu, bir işlem blokunun hash’ini (benzersiz bir seri numarasına gibidir) alır ve blok, Bitcoin blokzincirine eklendiği zaman bu bloku damgalar.
Hash’ler kriptografik olarak bir bloku diğerine bağlayarak Bitcoin verilerinin bütünlüğünü sağlar. Zaman damgaları Bitcoin’de gerçekleşebilecek mükerrer harcamaları da önleyerek ağı çok daha güvenli ve sabit bir hale getirir.
Satoshi, zaman damgasının Bitcoin protokolüne uygulanmasında Henri Massias, Scott Stornetta, Stuart Haber ve Dave Bayer’in çalışmalarına da atıfta bulunmuştu. İşlem verilerini dijital imzalar aracılığıyla doğrulamak için Bitcoin’e Merkle ağaçları uygulandı.
David Chaum – “DigiCash” 1995
R.C Merkle – “Protocols for public key cryptosystems” 1980
Adam Back – Hashcash – “A Deniel of Service Counter-Measure” 2002
Nick Szabo – “Bit Gold” 2005
Wei Dai – “b-money” 1998
Satoshi Nakamoto – “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System 2008 pic.twitter.com/EjfVsE4pDc
— Crypto Shaman (@CryptoShaman256) September 10, 2022
Satoshi, Ralph Merkle’nin açık anahtar kriptosistemleri geliştirme konusundaki çalışmalarına da atıfta bulunmuştu.
Bitcoin savunucusu ve cyperphunk Jameson Lopp ise daha önce Cointelegraph’a Bitcoin’in önünü açan ön projelere kredi verilmesi gerektiğini söyleyen bir demeç vermişti.
Lopp daha önce de Satoshi’nin tüm bu parçaları tamamen işlevsel bir sistem haline getirmesinin dahice olduğunu söylemişti:
Bulmacanın diğerlerinden daha önemli olduğunu düşündüğüm tek bir parçası dahi yok. Nakamoto’nun dehası, Bitcoin bileşenlerinden sadece birinde değil, sisteme hayat vermek için tüm bu bileşenleri bir araya getirebilmesinde yatıyor.
Bitcoin neler yaptı?
Bitcoin o dönemde, parayı devletten başarılı bir şekilde ayırmak için kriptografiyi kullanan ilk icatlardan biriydi. Satoshi’nin icadı, kullanıcıların dünyanın her yerinden insanlarla para transferi gerçekleştirmek için bankaları ve finans kurumlarını etkin bir şekilde atlatmasını sağladı.
Bitcoin ile gerçekleştirilen ilk gerçek dünya işlemi, Mayıs 2010 tarihinde Laszlo Hanyecz tarafından 10 bin Bitcoin karşılığında iki pizza satın alınmasıyla gerçekleşti. Ana akım medya ilk günlerde Bitcoin’in suçlular tarafından kara para aklamak için kullanıldığını vurguluyordu ancak bu söylem sürekli değişmeye devam etti.
Dünya çapında giderek daha fazla benimsenmeye başlayarak Eylül 2021 tarihinde El Salvador’da yasal ödeme aracı haline getirildi.
President Bukele just announced that a new #Bitcoin City will be built in El Salvador.
Bitcoin will be legal tender. There will be 0% income, capital gains and property tax.
A 10% VAT will serve as a key source of city revenue.
The city will be financed by a “bitcoin bond”. pic.twitter.com/CvCPvXvPIq
— Peter Young (@petermiyoung) November 21, 2021
Finans kuruluşları da yakın zamanda Amerika Birleşik Devletleri’nde spot Bitcoin borsa yatırım fonları (ETF’ler) sunmak için başvuruda bulunurken, bazı kuruluşlar ise Avrupa’da kendi Bitcoin ETF’lerini başlattı.
Bitcoin’in ölçeklendirilmesine yardımcı olmak ve ağa daha fazla kullanım durumu getirmek için çeşitli geliştirmeler de uygulandı.
2018 yılında hesaplamayı zincir dışına çıkararak Bitcoin işlem hızını artıran Lightning ağı başlatıldı.
Kasım 2021 tarihinde Taproot soft fork’unun mümkün kılmasıyla Bitcoin ağında Ocak ayında nonfungible token benzeri Ordinals piyasaya sürüldü.
Bitcoin’ fiyatı da çılgın bir yolculuk yaşadı.
2009 yılında bir penny kadar ucuz bir fiyatla piyasaya giren BTC, bazı durumlarda yüzde 88’e varan fiyat dalgalanmaları yaşanan birkaç boğa ve ayı döngüsü atlattı.
Nisan 2013 tarihinden bu yana Bitcoin’in fiyatı. Kaynak: CoinGecko. BTC 10 Kasım 2021 tarihinde tüm zamanların en yüksek fiyatı olan 69 bin dolara ulaştıktan sonra yüzde 50 düşüş yaşadı ve şu anda 34.350 dolardan işlem görüyor.
