Yazarımız Burak Mercan, NFT ve telif hakkı ilişkisini ele aldığı yazı serisine devam ediyor. Cem Karaca ve oğlu Emrah Karaca’nın karıştığı NFT bilmecesi ne anlama geliyor?
Geçen hafta NFT ve telif haklarına giriş yaptık, NFT’lerin sanat ekosisteminde neleri değiştirdiğini ve hayatımıza hangi kavramları kattığına değinmiştik. Son olarak da NFT’lerin mülkiyeti kanıtlayabilmesine ele almıştık. Geçen haftanın son sorusundan devam edelim:
Biliyoruz ki NFT’ler fiziki ya da dijital bir varlığı temsil ediyor olabilirler. Aslında bir NFT’nin dijital ya da fiziksel herhangi bir ürünü barındırması veya temsil etmesi onu bir sanat eseri yapmaz fakat her neyi temsil ederse etsin, içinde ne barındırırsa barındırsın benzersiz olan non-fungible token yani NFT’dir. O zaman akıllarda şu soru beliriyor: Eğer NFT’yi satın alan kişi temsil ettiğini çalışmayı satın almıyorsa neyi satın alıyor? Aslında satın aldığımız şey tam olarak metaveri (metadata) oluyor. Metaveri, içerisinde NFT’nin bilgilerini içerir. Örneğin çalışmanın adı, sanatçı ya da çalışmanın açıklaması ve NFT sahibinin NFT’nin temsil ettiği öğeye nasıl ulaşacağına dair bilgileri ve talimatları da barındırır. Alışagelmiş kanının aksine NFT içerisinde resim, müzik ya da sanat eserini direkt olarak barındırmak zorunda değildir. Bu sebeple de NFT’lerden bahsederken mülkiyet kanıtı olduğuna vurgu yapıyoruz çünkü on-chain ya da off-chain olduğuna bakılmaksızın satın aldığımız NFT’nin temel özelliği bir kanıt olmasıdır.
On-chain ve off-chain NFT’lerin ne olduğuna değinmeden de geçmemek gerekiyor. On-chain NFT’ler temsil ettiği öğeyi görüntülemek ve erişmek için tüm talimatları içermesinin yanı sıra içeriği de üzerlerinde barındırır. NFT’nin mint edildiği yani oluşturulduğu an içeriğin de blokzincire kaydedilmesi ile on-chain NFT’ler oluşturulur. Fakat on-chain NFT’ler çok sık kullanılmamakta. Çünkü blokzincirin saklama kapasitelerinin düşük olması ve içeriğin blokzincire kaydedilmesi on-chain NFT’lerin maliyetlerini artırır ve bu nedenle off-chain NFT’lere kıyasla daha az tercih sebebi. Off-chain NFT’ler ise NFT’nin temelini oluşturan içeriğin (müzik, video, fotoğraf, dünyada var olan fiziki bir varlığın temsili ya da bir sanat eseri) dijital dosyasının bulunduğu ayrı bir veri tabanına yönlendirme veya bağlantı sağlar. Dijital içerik harici yani zincir dışı merkezi bir sunucuya kaydedilir ve bu sayede içerik dosyası farklı bir sunucuda olduğu için sadece metaverinin zincire kaydolması ile NFT’nin üretimi hem daha ucuz hem de daha verimli bir hal alıyor. Bu veri tabanı yani sunucu NFT pazaryerleri tarafından tutulan merkezi bir sunucu ya da Gezegenler Arası Dosya Sistemi (InterPlantery File System-IPFS) gibi seçeneklerden birinde bulunabilir. Özetle, off-chain NFT satın aldığımızda, NFT’nin temelinde yatan içeriği değil NFT’nin vadettiği içeriğe bağlantı sağlayan bir metaveri satın almış oluruz.
Read more
