‘Insider Trading’ içeriden bilgi alanların bu bilgiler ile avantaj sağlayacak şekilde piyasada alım-satım yapması demektir. Dünyanın her yerinde en büyük finansal suçlardan biridir.
Gelin görün ki klasik merkezi finansal piramidin en tepesinde yani Amerikan Merkez Bankası’nda (Fed) insider trading iddiaları ortaya çıktı! Fed 12 Bölgesel Merkez Bankası’ndan oluşan bir sistemdir. ABD’de basın Eylül 2021’de, işte bu 12 Fed şube başkanından ikisinin finansal piyasalarda milyonlarca dolarlık işlemler yaptığını ortaya çıkardı. Dallas Fed Başkanı Robert Kaplan ve Boston Fed Başkanı Eric Rosenberg 2020 yılında pandemiye karşı büyük para politikası operasyonları yürütülürken bu işlemleri gerçekleştirmişti.
Herkes şok oldu! Fed çalışanlarının işlem yapma yetkisi mi vardı? Amerikan kamuoyu, insanlar Covid’e karşı ölüm kalım mücadelesi verirken, belki yakınlarını kaybederken, işyerleri kapanırken, gelecek kaygıları ile kıvranırken Fed yöneticilerinin finansal piyasalarda işlem yapması karşısında kızgındı. Ekonominin nereye gideceği hakkında en çok bilgiye sahip olan bu yöneticilerin piyasalarda işlem yapmasına nasıl izin verilmişti?
Kanunlara ve Fed’in etik yönergelerine göre sadece önemli kararların alındığı dönemlerde Fed üyeleri işlem yapamıyordu. Bunun dışında her şey serbestti. Ne güzel değil mi? Bütün ekonominin verileri önce sana gelsin, sen de olacakları ve Fed’in olası hamlelerini önceden tahmin et ve buna göre finansal piyasalarda pozisyon al. Oh ne ala memleket.
Kaplan ve Rosenberg yaptıklarının kanunlar çerçevesinde olduğunu ileri sürdü. Ancak ‘Vallahi bir daha yapmayacağız’ mealinde demeçler vermeyi de ihmal etmediler. Madem bu işlemler kanuni idi neden bir daha yapmayacağız demek gereği duymuşlardı?
Sonunda o kadar yoğun baskı oldu ki bu ikili erken emekli olmak zorunda kaldı. Rosenberg erken emekliliği için böbrek rahatsızlığını gerekçe gösterdi.
Fed Başkanı Powell ise olanlardan memnun olmadığını açıkladı ve kuralları daha sıkı hale getireceğini vurguladı. Fed içerisinde piyasalarda işlem yapılmaması için personele sert talimatlar gönderdi.
Ancak skandal bitmedi. Bu sefer de 1 Ekim’de basın, Fed Başkan Yardımcısı Richard Clarida’nın milyonlarca dolarlık işlemlerini ortaya çıkardı. Üstelik bu işlemler 27 Şubat 2020’de herkes Covid paniği yaşarken tam da Başkan Powell’ın ekonomiye destek sözü vereceği bir konuşmasının hemen bir gün öncesinde yapılmıştı. Powell’ın açıklamalarına uygun olarak Clarida fonlarını bonolardan çıkarıp hisselere dönmüştü. Kılıfına uydurmaya çalışıyorlardı ama neresinden bakarsanız bakın, olay ‘insider trading’ti.
Sonuçta bu büyük skandalda hiç kimse yargılanmadı ya da herhangi bir cezaya çarptırılmadı. Clarida da normalden iki hafta önce emekli oldu; hepsi o kadar. Bu arada, ‘olanlardan memnun değilim, sakın bir daha işlem yapmayın’ diye rol kesen Başkan Powell’ın da aynı dönemde (daha genel olmakla birlikte) işlemler yaptığı ortaya çıktı iyi mi?
Hakkını yemeyelim nihayet Powell gerçekten Fed çalışanlarının piyasalarda işlem yapması alanında eskisine göre çok daha sert kısıtlamalar getirdi. Ama bu neye yarar?
Şimdiye kadar Bitcoin’i en çok eleştirenlerden bir bölümü eski ve mevcut Fed yöneticileri oldu. Oysa Bitcoin’de bu tip bir ‘insider trading’ mümkün değildir. Çünkü Bitcoin para politikasında bir değişim olmaz. Şimdiye kadar ne kadar Bitcoin üretildiği, bundan sonra hangi dönemde ne kadar üretileceği, arz sınırının ne olduğu, üretimin hangi vakitlerde yarıya düşürülerek azaltılacağı hatta 10 yıllar sonra ne zaman Bitcoin üretiminin sıfıra yaklaşacağı vs hepsi önceden bellidir. Bir değişiklik olmadığı için önceden bunu öğrenip bundan avantaj elde etmek de söz konusu değildir.
Aslında Bitcoin Fed’e alternatif küresel bir merkez bankasıdır. Fed tabi ki kendisinin büyük bir zafiyetine hiç sahip olmayan böyle bir rakibi sevmez. Çok doğal.
Yeni ve daha sıkı kanunlar çıkarsanız ne olur? Büyük ihtimalle bu üstdüzey yöneticiler buz dağının sadece görünen küçük bir kısmı. Bunların yardımcıları yok muydu? Hem başkanların hem yardımcıların sekreterleri, asistanları yok mu? Tüm bu kadrolar da çok önemli bilgileri önceden görmüyor mu? Şahsi olarak işlem yapmalarını engellediniz diyelim. Paravan başka kişiler hatta şirketler kullanamazlar mı?
Şöyle düşünenler olabilir: Yahu adamlar yeni daha sıkı kanunlar çıkarmış. Olaydan ders almışlar. Ne diye bu kadar abartıyorsunuz?
Öyle mi? Bakın geçen hafta ne oldu: Bu sefer de Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic’in piyasalarda 5 yıldır uygunsuz işlemler yaptığı anlaşıldı! Bostic işlemlerinde 3. taraf olarak aracı şirketler kullanmış, kayıtları eksik girmiş, limitler üzerinde varlık tutmuş ve yasaklı dönemlerde işlem yapmıştı. Yani maşallah çiğnenmedik kural bırakmamıştı. Atlanta Fed Başkanı’nın bahaneleri ise mealen “ben bu kuralları yanlış anlamışım ve sehven yaptım” şeklinde oldu. İşte tüm dünyamızın ekonomik geleceği bu arkadaşlara emanet. Güler misiniz ağlar mısınız?
